Ο Παραλυτικός στα νερά της Βησθεδά τις ώρες των Πανελλαδικών εξετάσεων…

Κύριε, ἄνθρωπον οὐκ ἔχω, ἵνα ὅταν ταραχθῇ τὸ ὕδωρ,

βάλῃ με εἰς τὴν κολυμβήθραν·

ἐν ᾧ δὲ ἔρχομαι ἐγώ, ἄλλος πρὸ ἐμοῦ καταβαίνει.

 

Η Ευρώπη στα μάτια των λαών βρίσκεται μέσα σε λιμνάζοντα ύδατα, η χώρα μας κι εμείς οι πολλοί – μέχρι και η μισή αστική τάξη – κολυμπάμε μέσα σε βρώμικα απόνερα, σχεδόν χωρίς οξυγόνο. Όπως το νερό, όταν κινείται με ενέργεια που παίρνει ουσιαστικά από το ηλιακό φως (αυτό που σηκώνει το νερό  ψηλά ως σύννεφο δίνοντάς του ενέργεια δυναμική), που κατεβαίνει και ακουμπά πάνω στη γη, αγκαλιάζεται με τον αγέρα  παίρνοντας οξυγόνο και μπαίνει σε κίνηση και έτσι δεν γίνεται βάλτος, έτσι οφείλουμε να λειτουργούμε κι εμείς, ως νερό κινούμενο και οξυγονούχο. Αυτό αποτελεί την «αναγκαία συνθήκη» για να πάψει η ζωή μας να μυρίζει μούχλα και λασπόνερα. Για να είναι όμως και «ικανή», όπως λέμε στα μαθηματικά, να νερά οφείλουν να αναδεύονται, να κινούνται, να ορμούν στην κατηφόρα.

Γνωρίζουμε οι χριστιανοί ότι το Ευαγγέλιο με το οποίο ανοίγει η αναστάσιμος  περίοδος είναι αυτό του Ιωάννη: «Εν αρχή ην ο Λόγος, και ο Λόγος ήν προς τον Θεόν…». Και συνεχίζεται μέχρι την Κυριακή της Πεντηκοστής με το ξεχωριστό αυτό ευαγγέλιο με μία παρένθεση, την Κυριακή των Μυροφόρων (με Μάρκο, ιε΄43-17 και στ΄1-8). Όλα αυτά έχουν μια ιδαίτερη σημασία. Τα τρία πρώτα ευαγγέλια προβάλλουν τον Ιησού άμεσα ως Θεό (Πάσχα, Θωμά, Μυροφόρων), ενώ τα τρία επόμενα ως «περίεργο» θεραπευτή σωμάτων με μακροχρόνιες βαριές ασθένειες (Παραλυτικός της μεγάλης κολυμπήθρας της Βησθεδά [1], Τυφλός εκ γενετής) ή ψυχικές (Σαμαρείτιδα που δεν στέριωνε με κανένα άνδρα).

Στο χθεσινό ευαγγέλιο άνοιξε ο δεύτερος γύρος με πολλαπλές σημασίες, τις οποίες δεν είναι δυνατόν σε μια τέτοια ανάρτηση να αναδειχθούν. Εμείς φυσικά ομοιάζουμε και με τα τρία ζωντανά σύμβολα: Είμαστε Παραλυτικοί, αστέριωτοι, τυφλοί. Ως πρόσωπα και ως λαοί, αλλά και ως ιστορικά υποκείμενα, όπως μας λάχει. Σ’ αυτή τη βιωτή και πολιτεία μας διαλέγουμε είτε τ’ απόνερα και τους βάλτους, είτε τα κινούμενα ύδατα. Υπάρχει όμως μια διάχυτη τάση, συχνά μειοψηφική, που θεωρεί ότι και κάτι ακόμα  χρειάζεται, δηλαδή υτό για να μετατρέψει το αναγκαίο σε ικανό… Κάτι που να ταράζει από «ψηλά» τα βάθη της προσωπικής, κοινωνικής και ιστορικής συνείδησης. Ο κοινωνικοί και πολιτικοί επαναστάτες τον αναζητούν στις «υποκειμενικές συνθήκες», οι θρησκευτικοί άνθρωποι σε «ανώτερες δυνάμεις», οι αρχαίοι φιλόσοφοι στην… «Πεμπτουσία».

Δύο ερωτήματα

Σήμερα θα προσπαθήσω να ανοίξω τη συζήτηση με δυο ερωτήματα που με ασπασχολούσαν από μικρό (είχα βλέπετε ανήσυχο πνεύμα παρά το γεγονός ότι δεν έχω πάει ποτέ σε «κατηχητικό»)… α) Γιατί για τον Παραλυτικό αναφέρεται ότι ήταν μετέωρος μεταξύ «Κολυμβήθρας» και «κρεβατιού» 38 χρόνια; Μόνο γιατί ήταν τόσο; Βεβαίως όχι. Γιατί γνωρίζουμε πως την εποχή εκείνη  η «γλώσσα των αριθμών» διαπερνούσε όλους τους πολιτισμούς της ανατολικής Μεσογείου. β) Γιατί έπρεπε να γιατρεύεται μόνο ο πρώτος που έπεφτε ή τον έριχναν στο νερό που ταρασσόταν από «Άγγελο» και όχι και οι επόμενοι; Ας πάμε για λίγο στο πρώτο ερώτημα.

Για τα 38 χρόνια

Μιλήσαμε πριν για γη, νερό, αέρα, φως (φωτιά) και «πεμπτουσία». Τι ήταν άραγε η Πεμπτουσία; Πέρα από τα «τέσσερα στοιχεία» της ύλης [γη, νερό, αέρας και φωτιά] θεωρούν οι ειδικοί μια συμπαντικού τύπου Πέμπτη ουσία που εισχωρεί στο «είναι» των «τεσσάρων» και δίνει ψυχή, συνείδηση, πνεύμα. Υπάρχει μάλιστα και ένα παραπέρα προχώρημα.  Οι πυθαγόρειοι ανέδειξαν τα τρία από τα πέντε μοναδικά κανονικά πολύεδρα (συγκεκριμένα κύβο με 6 ίσες πλευρές, πυραμίδα με 4 ίσες πλευρές, δωδεκάεδρο με 12 ίσες πλευρές). Αργότερα ο Θεαίτητος ανέδειξε το οκτάεδρο με 8 ίσες πλευρές και το εικοσάεδρο με 20 ίσες πλευρές [2].  

Ας κάνουμε μια τέτοια, περίεργη όντως για 2000 χρόνια μετά, απόπειρα, αλλά όχι για την εποχή εκείνη που φτάνει μέσω της θεολογικής Αλεξανδρινής Σχολής ερμηνείας μέχρι και τον Άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή.

Εάν προσπαθήσουμε να «σπάσουμε» το αριθμό 38 σε αριθμούς που να αντιστοιχούν στα πέντε μοναδικά κανονικά πολύεδρα (που κάθε ένα συμβολίζει μια από τις πέντε ουσίες περιληπτικά ως εξής 4=φωτιά, 6=γη, 8=αέρας, 20=νερό, 12=πεμπτουσία) υπάρχουν μόνο δυο δυνατοί συνδυασμοί:

Ι) 38=20+8+6+4, όπου απουσιάζει ο 12, δηλ. η πεμπτουσία και

ΙΙ) 38=20+12+6, όπου είναι παρούσα η «πεμπτουσία»-12, αλλά απουσιάζουν το 8-αέρας) και το 4-φωτιά.

Ισχυρίζομαι ότι πρέπει να γίνει δεκτή η πρώτη λύση, δηλ. 38=20+8+6+4, ενώ η δεύτερη οφείλει να απορριφθεί ως άτοπη.

Ο αγαπητός στο ΜτΒ Κωστής Μπαστιάς στο Κυριακοδρόμιό του, γράφοντας για την περικοπή του Παραλύτου της Βησθεδά, αναφέρει: «…Όπως τα νερά όταν λιμάζουνε, χάνουνε τη ζωογόνα δύναμη, έτσι και οι νόμοι κι οι πνευματικές υποθήκες χρειάζονται κάθε τόσο μιαν αναταραχή, για να μη ξεπέσουν και γίνουνε λιμνάζοντα ύδατα. Ο άγγελος είναι το πνεύμα το θεϊκό, που έρχεται υπό χίλιες μορφές κι ανανεώνει τις πιο παλιές υποθήκες και τους δίνει τη φρεσκάδα και την καθαρότητα του νερού, της γάργαρης πηγής. Δεν φτάνει να υπάρχει το νερό. Όπως δεν αρκούν οι υποθήκες της αλήθειας. Κι αυτές, όπως τα νερά, μπορούν να γίνουν τέλμα, που λιμνάζει. Γι’ αυτό ο δημιουργός στέλνει  αυτό το πνεύμα, που άλλοτε ως προφήτης, άλλοτε ως εξιλαστήριο θύμα, άλλοτε ως φωτεινό παράδειγμα ζωής, και ταράζει τα νερά που λιμνάζουνε, για να εμποδίση, με την κίνηση, τη σήψη που γεννά η ακινησία, η μακαριότητα, η λήθη της αλήθειας, η απομάκρυνση από Κείνον που είναι η οδός  και η αλήθεια και η ζωή…».

Αν αυτό το «χίλιες μορφές» το πούμε «πεμπτουσία», τι απομένει για το φυσικό νερό; Η γη (=6) πάνω στην οποία ακουμπά, ο αέρας (= 8) που πνέει πάνω του και κυματίζει στάσιμα, το φως (=4) που πέφτει και φωτοσυνθέτει πάνω και αναπτύσσει τους μύκητες και κάθε μολυντικό ζουζούνι, και φυσικά το ίδιο (νερό=20). Τι απουσιάζει από το «ακίνητο» νερό; Η Πεμπτουσία (=12). Επομένως: 6+8+4+20=38!

Για την ίαση μόνο του 1^ου, που πέφτει στο νερό…

Τι λένε οι σύγχρονοι κήρυκες της νεοφιλελεύθερης φιλοσοφίας της άγριας και πλήρους ανταγωνιστικότητας, αυτοί που εξοβελίζουν την δικαιοσύνη, την ισότητα, την αλληλεγγύη, αλλά συχνά και τον υγιή συναγωνισμό; Ο πρώτος είναι τα πάντα, ο δεύτερος τίποτα… Σκανδαλίζει επομένως η ίαση μόνο του πρώτου, αν σκεφτεί κανείς ελεύθερα και χωρίς παρωπίδες, άρα αληθινά. Πως θα ξεπεράσουμε αυτό τον λογικό σκόπελο; Ας ακολουθήσουμε Αυτόν και θα μας είναι πολύ εύκολο…

α) Στο πρώτο λοιπόν ευαγγέλιο της δεύτερης (θεραπευτικής) αναστάσιμης τριάδας οι άγιοι συνοδικά θεσμοθέτησαν αυτή την ευαγγελική περικοπή. Ο Ιησούς ανεβαίνει  στα Ιεροσόλυμα, οδεύει στους πιο αδύναμους – «εν ταύταις κατέκειτο πλήθος πολύ, ασθενούντων, τυφλών, χωλών, ξηρών, εκδεχομένων την του ύδατος κίνησιν…». Το «πλήθος το πολύ» είμαστε όλοι εμείς. Ο Ιησούς οδηγείται λοιπόν σε όσους είχαν επίγφνωση της σωματικής ασθένειάς τους, και σημαδεύει τον πιο αδύναμο απ’ όλους: «…τούτον ιδών ο Ιησούς κατακείμενον, και γνούς ότι πολύν χρόνο έχει, λέγει αυτώ. Θέλεις υγιεής γενέσθαι;…». Τον ερωτά στο κέντρο της συνείδησής του αν εκεί πήγε για «παρέα» και να «σκοτώσει» τον πολύ χρόνο της βιολογικής του βιωτής ή όντως θέλει να γίνει υγιής. Και ο Παράλυτος απαντά καίρια και ευθέως και με επιχείρημα. Ήθελα, αλλά στα «38» χρόνια μου δεν είχα συμπαράσταση, αλληλεγγύη και γι’ αυτό μένω μετέωρος πάνω στο κρεβάτι. Αναζητώ το αναπάντεχο εξ «ουρανού», ελπίζοντας «πολύν χρόνο». Και Η «πεμπτουσία» έρχεται από «άλλο μονοπάτι», όχι από το άγγελο, αλλά από τον ίδιο το δημιουργό. Τον δημιουργό που και τις επόμενες δυο αναστάσιμες Κυριακές κάνει πάλι το αναπάντεχο, τόσο στην άστατη και αστέριωτη με άνδρες Σαμαρείτιδα, όσο στο εκ γενετής τυφλό.

Ο Ιησούς ξεπερνά τα καθιερωμένα. Επιλέγει τον τελευταίο και ανατρέπει τη σειρά. Επιλέγει αυτό που αναζητά εναγώνια και εμπράκτως το «αδύνατο» (παράβαλε το Μάη του ’68), δεν λογαριάζει το Σάββατο της μη … «εργασίας»… Γι’ αυτό και μπαίνει για άλλη μία φορά στον αντίποδα του κατεστημένου..

β) Ναι αλλά παραμένει το ερώτημα: Γιατί πριν έλθει ο Ιησούς μόνο ο πρώτος προλάβαινε την ίαση; Ας ακουμπήσουμε λίγο πάνω και σ’ αυτό το ζήτημα και να αναρωτηθούμε. Τι έγινε στο Γάμο της Κανά; Γιατί ο Ιησούς έφερε τον «καλό οίνο» στο τέλος – αυτόν που έκανε από το… νερό; Γιατί πρέπει να αποδειχτεί πρακτικά και ιστορικά ότι χωρίς «πεμπτουσία» τα «νερά» τελειώνουν, χάνουν τη σπιρτάδα τους, και φτάνουν μόνο για τους… πρώτους. Το Καινό έρχεται μετά, αυτό που μοιράζεται και δεν τελειώνει, αυτό που πίνεται και είναι αφθαρσίας. Τι είπε ο Ιησούς στη Σαμαρείτιδα: «… πας ο πίνων εκ του ύδατος τούτου διψήσει πάλιν. Ός δ’ αν πίη εκ του ύδατος ού εγώ δώσω αυτώ πηγή ύδατος αλλομένου (=που προσπρίζει) εις ζωήν αιώνιον…» (Ιω. δ΄, 13-14).

Η Καινή Διαθήκη έρχεται μετά την Παλαιά, τη συμπληρώνει, την υπερβαίνει, την αχρηστεύει σταδιακά. Ο Ιησούς αποδέχεται τα βήματα της ανθρώπινης ιστορίας – κεράμιον ύδατος – αλλά ο στόχος είναι το «γέννημα της αμπέλου». Μας ανεβάζει στο Υπερώο και στο Θαβώρ, αλλά μετά μας κατεβάζει δίπλα στους αδύναμους, στο πλήθος το πολύ.

Εμείς σε ποια μονοπάτια περπατάμε;

*****

Και οι πανελλαδικές;

Δυστυχώς οι πολλοί σήμερα χριστιανοί υποβαθμίζουμε την πίστη συχνά μέσα στην αναστάσιμη περίοδο. Κάνουμε ειδικές προσευχές, ακολουθίες και λειτουργίες μόνο για τους διαγωνιζόμενους των πανελλαδικών… Θυμηθείτε σχετικά στο ΜτΒ:  Οι ανταγωνιστικοί κληρικοί και η επιτυχία στην “αποτυχία”. Πόση σχέση με αυτά που ανατρέπει ο Ιησούς;

Δηλαδή δεν βλέπουμε πρωτίστως τους έσχατους, τους αδύναμους μαθητές που αυξάνουν τη μαθητική διαρροή, που είναι «παράλυτοι», αλλά νοιαζόμαστε για τους δήθεν «υγιείς» – τους αρίστους – για να παίξουν στο ψεύτικο και ατελέσφορο βεβαίως αμερικάνικο όνειρο, δυστυχία μας, πλην όσων επιλεχθούν να κάτσουν «στο σβέρκο» των πολλών… κατά κανόνα… Και όσο πιο διπλωματούχοι, τόσο πιο δύσμοιροι άνεργοι ή μετανάστες είναι, όχι το όνειρο, αλλά η σκληρή πραγματικότητα… Όμως, ενώ η απεργία των υπό απόλυση καθηγητών αποσοβήθηκε από τις Φαρισαίους της στρατιωτικού τύπου κυβέρνησης και του Γραμματείς του άνευρου συνδικαλισμού, οι εξετάσεις συνεχίζονται, ώρα να καταργηθούν.

Ευτυχώς τα ίδια μας τα παιδιά, λειτουργούν όπως ο Παράλυτος της Βησθεδά και περιμένων «την του ύδατος κίνησιν», την επανάσταση. Ακόμα και αν δεν προλαβαίνουν, αυτή όλο και πιο πολύ γίνεται πιο επίκαιρη. Αν ο Ιησούς έλθει στα δικά μας Ιεροσόλυμα, αυτά τα παιδιά θα σημαδέψει, αυτά θα ακούσουν το ευκτικό πρόσταγμα:  «..άρον τον κράβατον και περιπάτει..».

Εμείς με ποιους θάμαστε αδέλφια εκείνες τις τεράστιες στιγμές;

*******

[1] Κυριακή τοῦ Παραλύτου  Κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιο. Κεφ. 5, χωρίο 1 ἕως 15
Ο ᾿Ιησοῦς Χριστὸς θεραπεύει τὸν ἀσθενῆ τῆς δεξαμενῆς Βηθεσδά

«Κεφ. Ε´. 1 Τῷ καιρῶ ἐκείνῶ  ἀνέβη ὁ ᾿Ιησοῦς εἰς ῾Ιεροσόλυμα.

2 ἔστι δὲ ἐν τοῖς ῾Ιεροσολύμοις ἐπὶ τῇ προβατικῇ κολυμβήθρᾳ, ἡ ἐπιλεγομένη ἑβραϊστὶ Βηθεσδά, πέντε στοὰς ἔχουσα.

3 ἐν ταύταις κατέκειτο πλῆθος πολὺ τῶν ἀσθενούντων, τυφλῶν, χωλῶν, ξηρῶν, ἐκδεχομένων τὴν τοῦ ὕδατος κίνησιν.

4 ἄγγελος γὰρ κατὰ καιρὸν κατέβαινεν ἐν τῇ κολυμβήθρᾳ, καὶ ἐταράσσετο τὸ ὕδωρ· ὁ οὖν πρῶτος ἐμβὰς μετὰ τὴν ταραχὴν τοῦ ὕδατος ὑγιὴς ἐγίνετο ᾧ δήποτε κατείχετο νοσήματι.

5 ἦν δέ τις ἄνθρωπος ἐκεῖ τριάκοντα καὶ ὀκτὼ ἔτη ἔχων ἐν τῇ ἀσθενείᾳ αὐτοῦ.

6 τοῦτον ἰδὼν ὁ ᾿Ιησοῦς κατακείμενον, καὶ γνοὺς ὅτι πολὺν ἤδη χρόνον ἔχει, λέγει αὐτῷ· θέλεις ὑγιὴς γενέσθαι;

7 ἀπεκρίθη αὐτῷ ὁ ἀσθενῶν· Κύριε, ἄνθρωπον οὐκ ἔχω, ἵνα ὅταν ταραχθῇ τὸ ὕδωρ, βάλῃ με εἰς τὴν κολυμβήθραν· ἐν ᾧ δὲ ἔρχομαι ἐγώ, ἄλλος πρὸ ἐμοῦ καταβαίνει.

8 λέγει αὐτῷ ὁ ᾿Ιησοῦς· ἔγειρε, ἆρον τὸν κράβαττόν σου καὶ  περιπάτει.

9 καὶ εὐθέως ἐγένετο ὑγιὴς ὁ ἄνθρωπος, καὶ ἦρε τὸν κράβαττον αὐτοῦ καὶ περιεπάτει. ἦν δὲ σάββατον ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ.

10 ἔλεγον οὖν οἱ ᾿Ιουδαῖοι τῷ τεθεραπευμένῳ· σάββατόν ἐστιν· οὐκ ἔξεστί σοι ἆραι τὸν κράβαττον.

11 ἀπεκρίθη αὐτοῖς· ὁ ποιήσας με ὑγιῆ, ἐκεῖνός μοι εἶπεν· ἆρον τὸν κράβαττόν σου καὶ περιπάτει.»

[2] «…Η στερεομετρία του Ευκλείδη χωρίζεται σε τρεις κλάδους. Τα πολύεδρα εμφανίζονται στο 11ο, 12^ο, 13^ο βιβλίο των Στοιχείων του Ευκλείδη… Τα πολύεδρα έχουν βρει πολλές εφαρμογές στην αρχιτεκτονική, στην τέχνη, στα κοσµήµατα, στη φύση (κρύσταλλα), στα γραφήματα, στη φιλοσοφία και στη λογοτεχνία… Πραγματεύεται τα πέντε,  λεγόμενα, Πλατωνικά στερεά, τα οποία, ωστόσο, δεν ανήκουν στον Πλάτωνα. Τρία από τα προαναφερθέντα σχήματα οφείλονται στους Πυθαγορείους, συγκεκριμένα ο κύβος, η πυραμίδα και το δωδεκάεδρο,  ενώ το οκτάεδρο και το εικοσάεδρο οφείλονται στον Θεαίτητο. Η ονοµασία τους δόθηκε από τον Πλάτωνα, διότι τα µνηµονεύει στον Τίμαιο..».

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ∆ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ, ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ, ΤΜΗΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ, ∆ιαπανεπιστηµιακό – ∆ιατµηµατικό Πρόγραµµα Μεταπτυχιακών Σπουδών, «διδακτική και Μεθοδολογία των Μαθηματικών», ∆ιπλωµατική εργασία: ΣΤΕΡΕΟΜΕΤΡΙΑ: ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ ΣΤΗ ΣΦΑΙΡΑ ΚΑΙ ΚΑΠΟΙΕΣ ∆Ι∆ΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ, Επιβλέπων Καθηγητής: ∆ΙΟΝΥΣΙΟΣ ΛΑΠΠΑΣ, ΟΥΡΑΝΙΑ ΓΙΑΝΝΑΡΑΚΗ, Οκτώβριος 2005, Σελ. 7, http://www.math.uoa.gr/me/dipl/dipl_giannaraki.pdf

[3] «…Τελειώνοντας ας πούμε λίγα λόγια για τα πυθαγόρεια πολύεδρα, που διαδραμάτισαν ουσιαστικό ρόλο στην ιστορία των ιδεών και ιδιαίτερα στην ιστορία της αρχιτεκτονικής. Τα κανονικά πολύεδρα σχηματίζονται από κανονικά πολύγωνα, ίδια για κάθε πολύεδρο τα πολύεδρα αυτά είναι εγγράψιμα σε σφαίρα και είναι πέντε στον αριθμό: το τετράεδρο, το οκτάεδρο, ο κύβος, το εικοσάεδρο και το δωδεκάεδρο. Είναι μετατρέψιμα το ένα στο άλλο, αλλά όχι οποιοδήποτε σε οποιοδήποτε. Καθένα από τα σώ­ματα αυτά αποδίδονταν και σε ορισμένο φυσικό στοιχείο: το τετράεδρο στη φωτιά, το οκτάεδρο στον αέρα, ο κύβος στη γη, το εικοσάεδρο στο νερό και το δωδεκάεδρο σ’ ένα πέμπτο στοιχείο, που περικλείει όλα τα υπόλοιπα. Την πυθαγόρεια αυτή παράδοση ξαναβρίσκουμε στον πλατω­νικό Τίμαιο, ενώ έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στην αρχιτεκτονική των κα­θεδρικών ναών και στην κατασκευή των βενετσιάνικων φαναριών…», http://www.ekivolos.gr/pithagorioi.htm